صفراوی ها یکی از چهار نوع مزاج طب سنتی ایرانی است. هر غذایی که می‌خوریم پس از هضم در بدن به چهار خلط سودا، بلغم، صفرا و دم تبدیل می‌شود. صفرا سبک‌ترین بخش خون است و بنابراین مثل کف روی خون قرار می‌گیرد. گفته می‌شود، خلط صفرا معادل آتش است؛ یعنی طبع آن گرم و خشک و رنگ آن زرد است و مزه‌ای تلخ دارد. صفرا در کبد تولید و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. نقش اصلی صفرا در بدن ایجاد حرکت و حرارت در بدن است. این خلط تیز و سوزانندهاست به طوری‌که به خون لطافت می‌بخشد و مسیر را برای خلط‌های دیگر باز می‌کند. سازوکار صفرا بدین گونه است که به جریان خون در رگ‌های تنگ و باریک کمک می‌کند و هضم غذا را آسان‌تر می‌سازد.

صفرا جلوی افزایش میزان تری‌گلیسرید و کلسترول خون را می‌گیرد. در ضمن صفرا باعث کاهش فشار خون می‌شود.

مزاج صفراوی به افرادی گفتهمی‌شود که در تابستان احساس گرمای زیاد می‌کنند و در زمستان احساس سرما نمی‌کنند. این افراد با خوردن غذاهایی با طبع گرم حالشان مغلب می‌شود. این افراد طبیعی گرم و خشک دارند، چرا که خلط صفرا در بدنشان زیادتر دگیر افراد است.

صفات کلیدی صفراوی ها

برونگرا- فعال- اجتماعی-پر سرو صدا- پر حرف-مصمم-پر جنب و جوش- عجول- بیش فعال-ریسک پذیر- بداخلاق- عصبی و …. .

ویژگیهای ظاهری صفراوی ها

خصوصیات ظاهری هر فرد بستگی زیادی به مزاج اولیه ای دارد که در زمان به دنیا آمدن و یا در زمان تغییرات بدنی دوران رشد و بلوغ داشته است. مزاج اولیه از طریق ژنها از پدر و مادر به فرد منتقل شده و تحت تاثیر شرایط محیطی رحم، شرایط روحی و فیزیکی مادر و خوراکی هایی که مادر در دوران بارداری و شیردهی می خورد، شکل می گیرد. ممکن است این مزاجهای اولیه با گذشت زمان، در اثر تغذیه، شرایط آب و هوایی، شیوه زندگی، نوع شغل و عوامل دیگر تغییر کند و مزاج جدیدی در فرد بوجود آید که به آن مزاج اکتسابی گفته می شود. این مزاج اکتسابی بر ظاهر فرد تاثیر می گذارد، هر چند بر برخی از خصوصیات فیزیکی شکل گرفته با مزاجهای اولیه فرد همچون استخوان بندی یا رنگ چشم تاثیر چندانی نمی تواند داشته باشد.

هیکل :

مزاج خشک موجب لاغری و گرما موجب عضله سازی در بدن می شود. پس فرد صفراوی لاغر اندام، عضلانی و قدرتمند است. قد بلند و چهار شانه بوده، استخوان بندی درشت و مفاصل برجسته ای دارند. لاغر استخوانی نیستند، ولی چاق هم نمی شوند و استعداد چاقی ندارند. قفسه سینه پهن، کمر باریک، مچ دست پهن و اندامهای خشكی دارند. ساق پای باریکی داشته، اما اگر خلاف این بود می تواند نشان تجمع بلغم باشد. صفرا چربیهای بدن رو می سوزاند. به دلیل این چربی سوزی صفراوی ها لاغر هستند و به اصطلاح هر چه می خورند چاق نمی شوند. ولی در صورت افزایش وزن از ناحیه بالاتنه (بازو، سینه و شکم) چاق می شوند.

رنگ پوست صفراوی ها:

رنگ پوستشان گندمگون و زرد رنگ است که در حرارت زیاد مایل به کدری می شود. پوستی گرم، خشک و زبر و بدون رطوبت و با منافذ درشت و باز دارند. چربی زیر پوستی بسیار کمی دارند. دستهای گرمی دارند و خارش و گرمی دست و پا در این افراد زیاد است. لبهای آنها دچار خشکی بوده و پوست کف پا خشک و پوسته پوسته است. روی بدن آنها جوش و دمل دیده می شود. آکنه در صفراوی ها بیشتر در پیشانی، صورت و گونه بروز می کند و این بر خلاف دموی مزاج هاست که آکنه هایشان در کتف و سینه دیده می شود. در صورت افزایش زیادتر صفرا شاهد بروز آکنه در اندام تحتانی هم خواهیم بود. خطوط چهره آنان نمایان است.

مو :

موی سر آنان خشك، ضخیم و غیر صاف و بعضا مجعد است و به علت حرارت و خشکی زیاد مستعد طاسی و در مواردی طاسی تکه ای هستند. طاسی یا ریزش مو در سنین جوانی اتفاق می افتد. هر چند رشد مو زیاد بوده و موها زود سفید نمی شوند. رنگ مو سیاه یا خرمایی است. ریزش موی ابرو نیز دارند. موی بدن آنها معمولا زیاد نیست و مثل دموی مزاج ها در سینه، کتفها، پایین کمر و پاها دیده می شود، اما پراکندگی موی بدن آنان از افراد دموی کمتر است.

معمولا موهای سر آنان خیلی زود چرب می شود و بعضی از آنان می گویند به محض بیرون آمدن از حمام موهایشان چرب می شود. علت این است که صفرا چربیهای بدن رو می سوزاند و همانند آتش و حرارت که به سمت بالا حرکت می کنند، این چربی را به قسمت بالای بدن هدایت کرده، و سپس آن را از طریق پوست سر دفع می کند.

ناخن :

ناخنها بسیار خشک هستند تا حدی که باعث شکنندگی آنها می شود.

تعریق :

منافذ پوستی آنان درشت و باز بوده و زیاد عرق می کنند، خصوصا در فصول گرم و هنگام فعالیتهای بدنی. تعریق بیشتر در کشاله ران، زیر بغل، زیر گردن و گاهی در پشت گوش بروز می کند. کف دستها و پاهایشان نیز عرق می کند. خلط صفرا باعث بوی تیز یا تلخ عرق می شود.

رگها :

رگهای بدن آنها برجسته و بزرگ و واضح است که البته به هنگام سرما سریعا پنهان می شود.

نبض :

نبض پر، قوی، سریع و سفتی دارند و پمپاژ قلب در آنان راحت است.

چشم :

چشمانی باریک و کشیده (بادامی) دارند. سفیدی چشم زرد رنگ و مایل به کدری در حرارت زیاد است و عروق چشم واضح هستند. افزایش صفرا موجب زردی رنگ سفیدی چشم می شود. دور چشمانشان به دلیل از دست دادن رطوبت گود می افتد. وسعت دید آنان زیاد است، چرا که صفرا باعث باز ماندن عروق ریز تغذیه کننده چشمها می شود.

دهان :

احساس عطش و تشنگی زیاد و دهانی خشک دارند. مزه دهان صبح زود تلخ است.

زبان :

زبان خشک و زبر بوده و به زردی می زند.

بینی :

بینی آنان درشت و کشیده و عقابی است. ترشحات بینی شان بسیار کم است.

گوش :

خشکی باعث قدرت شنوایی می شود، بنابراین قدرت شنوایی بالایی دارند، اما دچار وزوز یا سوت کشیدن گوش می شوند.

قدرت بدنی :

بسیار پرانرژی بوده، قدرت بدنی زیادی دارند و دیر مریض می شوند.

حرکات بدن صفراوی ها:

حرکات بدنشان خیلی سریع و سبک و پر نشاط است.

تکلم :

سریع، تند، پیوسته و با صدای رسا و بلند صحبت می کنند.

پوشش :

در تمامی فصول سال گرمشان است و کمتر از دیگران لباس می پوشند.

سایر :

حجم ریه ها وسیع است و تنفس شان راحت‌ است. غضروف حنجره برجسته و واضح است.

خواب:

صفراویها کم خواب هستند. دیر به خواب می روند و خواب آنان بد، کوتاه، سبک، بریده بریده و همراه با آشفتگى است. همچنین در عالم رویا التهاب و گرما یا تابش خورشید را احساس می کنند و در خواب رویاهای زرد رنگ و کابوسهای خشن و هولناک افتادن از بلندی، جنگ و دعوا، صاعقه، آتش و آتش سوزی، جنگ و ستیز و امثال اینها را می بینند.

گوارش :

افراد صفراوی كم اشتها هستند، قدرت هاضمه در آنان بالاست، معمولا نفخ معده و یبوست ندارند. ادرارشان غالبا پر رنگ است. غالبا گرایش به غذاهای سرد مثل خیار و کاهو و ترشی ها مثل لواشک و سرکه دارند و به گرمی ها و خوراکی های شیرین کمتر تمایل نشان می دهند. غذاهای چرب و شیرین صفرا را زیاد می کند. علاقه زیاد به آب یخ و یخ دارند. مواد غذایی گرم اثر منفی شدید بر آنان دارد و حتی ممکن است با خوردن مقدار کمی از این نوع خوراکی ها دچار مشکلاتی از جمله عصبانیت، سردرد، خارش، جوش و بثورات در بدن شوند. ممکن است با کمی فلفل دچار آلرژی شوند.

میل جنسی :

میل بالای جنسی و توان جنسی متغیر دارند.

آب و هوا :

گرمایی هستند و تحمل فصل تابستان را ندارند. بهترین فصل برای ایشان فصل زمستان است. زیر دنده راست آنها خیلی گرم است. عاشق دوش خنک هستند و نمی توانند زیاد در حمام بمانند و در حمام احساس دلتنگی و بیحالی پیدا می کنند. از هوای خنک لذت می برند.

ویژگیهای شخصیتی صفراوی ها

افراد صفراوی برونگرا و دارای روابط اجتماعی قوی هستند. پرحرف، رُک و صریح و حاضر جوابند. اگر صفرا در کسی زیاد غلبه کند، نکته سنج و پرحرف می شود. ریزبین و دقیق هستند و به هر کاری سرک می کشند.

مقید به اصول و معتقد به برنامه ریزی در کارها هستند. بااراده، جدی، استوار، مدیر و منظم بوده و پشتکار زیادی دارند.

از حافظه و قدرت یادگیری بالایی برخوردارند. افرادی باهوش، زیرک و زرنگ هستند. در رشته های ریاضی، فیزیک و مهندسی استعداد خوبی دارند و مخترعین خوبی می توانند باشند. علاقمند به شعر و ادبیات هستند.

افرادی پر جنب و جوش، پر انرژی، عجول و بیقرارند. تحرک زیادی دارند و در کارها سریع و چالاک هستند، اما زود و سریع خسته می شوند. گاهی افزایش صفرا باعث می شود که فرد حرکتی تکانشی انجام دهد و سپس آرام گیرد. صفراوی مزاجها رفتارهای تند و تیزی دارند، و در تمام اعمال و رفتار سرعت عمل بالایی نشان می دهند. این افراد حتی در سخن گفتن هم سرعت بالایی دارند و پیوسته و تند صحبت می کنند.

پرجرات و متهورند، شجاعت بسیار بالایی دارند و در امور پیشقدم می شوند. مشاغلی که نیاز به ریاست و شجاعت و چالاکی است مناسب این افراد است، مثل فرمانده جنگ.

زود تصمیم می گیرند و زود هم تصمیم خود را به اجرا در می آورند. در جایی که نیاز به تصمیم گیری سریع و عمل کردن فوری است، این افراد مناسبند. انگلیسی ها صفراویهایشان را جدا کرده و برای فرماندهی نظامی انتخاب می کنند، چون سریعاً تصمیم گرفته و سریعاً اقدام می کنند. کار ضربتی می کنند و اصلاً فکر نمی کنند دارد چه می شود.

ورزش مورد علاقه:

علاقه مند به ورزشهای خشن مثل بوکس و کاراته هستند. شنا کردن در تابستان برایشان مطلوب است و سرعت بالایی در مسابقات شنا دارند.

افراد صفراوی تحریک پذیر بوده، زود عصبانی می شوند و از کوره در می روند و زود هم آرام می شوند و معمولا از عصبانیت خود پشیمان می گردند. افزایش صفرا به عصبانیت بیشتر فرد می انجامد. اطرافیان در برخورد با این افراد زمانی که در هوای گرم، عصبانی و کلافه اند نباید مقابله به مثل کنند و بهتر است کمی مراعات کنند تا عصبانیت آنها فروکش نماید.

افرادی بهانه گیر، بی حوصله یا کم حوصله هستند. تک رو، خودخواه و لجبازند. مستعد خشونت و بدخلقی و پرخاشگری هستند که گاهی باعث رنجش دیگران می شود.

حساس، آینده نگر و گاهی خیالباف هستند. گاهی سخاوتمند، گاهی عاشق و گاهی فارغ، گاهی علاقمند به ادبیات و گاهی علاقمند به ریاضی، گاهی با اراده و گاهی سست، گاهی پرانرژی و گاهی كم‌انرژی هستند. دارای استعداد معنوی به صورت مقطعی هستند.

افزایش صفرا در تابستان و در سالهای جوانی بیشتر است.

نکته جالب این است که صفراوی ها علیرغم عصبانی مزاج بودنشان کمتر دچار سکته های قلبی و مغزی و انسداد عروق می شوند، چرا که صفرا خلطی است تیز و سوزاننده که مسیر عروق را باز می کند. به راحتی دچار چربی خون نمی شوند، مگر به هنگام غلبه سردی یا رطوبت. دیابت هم کمتر به سراغ صفراوی ها می آید، زیرا صفرا مانع رسوب مواد و ایجاد انسداد در اندامهای گوناگون بخصوص اندامهای انتهایی بدن می شود.

بیماریهای ناشی از غلبه صفرا

اگر کسی مزاج گرم و خشک، گرم و تر، سرد و خشک یا سرد و تر دارد، به این معنی نیست که دچار بیماری ناشی از صفرا، دم ، سودا یا بلغم است. آن چیزی که باعث بیماری است افزایش بیش از حد و غلبه خلط دم، صفرا، سودا یا بلغم بر فرد است.

تلخی دهان- زردی رنگ چشمها و صورت- زردی دندان-لاغری شدید-ریزش مو-شوره سر- جوش و آکنه های پوستی- داغی کف پا- کم خوابی یا بی خوابی- عطش زیاد- اضطراب، دلشوره و بیقراری- پرکاری تیروئید- تپش قلب- انزال زودرس- ناباروری- اختلال دو شخصیتی- تاولهای قرمز- سوزش مجرای ادرار- سوزش سر معده- ریفلاکس گوارشی- زخم معده- سنگ کیسه صفرا-کبد چرب- هپاتیت- مننژیت

پرهیزهای غذایی صفراوی ها:

از مصرف غذاهای با طبع گرم و خشک خصوصا در فصول گرم پرهیز کنند. مصرف خوراکی های گرم باعث افزایش حرارت بدنشان شده و افزایش حرارت بدن باعث افزایش حرارت کبد می شود. این غذا در کبد تبدیل به صفرا می شود و افزایش صفرا به عصبانیت بیشتر فرد می انجامد.

از غذاها و نوشیدنی هایی که دارای مزاج سرد به ویژه سرد و تر هستند استفاده کنند، مخصوصا در تابستان.

به اندازه کافی آب بنوشند. آب را به همراه چند قطره آب لیمو ترش مصرف نمایند.

در رژیم غذایی خود بیشتر از میوه ها و سبزیجات بهره برند.

کمتر گوشت مصرف کنند.

از پرخوری و ریزه خواری پرهیز نمایند.

پرهیزهای رفتاری برای صفراوی ها:

حداقل 6ساعت خواب شبانه توصیه می شود. از بی خوابی و کم خوابیخودداری کنند. در روزهای تابستان یک ساعت چرت پس از ناهار رطوبت کافی را به بدن آنان می رساند..

از هیجان و خشم که موجب افزایش صفرا می گردد پرهیز کنند. عصبانیت و زیاد حرف زدن صفراوی را تحت فشار قرار می دهد. در بین  جلسات اداری کمی فاصله بیاندازند.

از پیشامدهای نامناسب مانند ترس و اضطراب پیشگیری نمایند.

در صورتی که سردرد بگیرند، مالیدن کمی سرکه به پیشانی، باعث تخفیف سردرد می شود.

خوردن آب خنک موقع عصبانیت برای آنان مفید است .

در شرایطی که تحت فشار عصبی قرار می گیرند، استراحت کافی را فراموش ننمایند.

از هوای تازه و خنک استفاده نمایند.

بهتر است تابستانها به مناطق سرد و مرطوب سفر کنند.

فعالیتهای جسمی و ورزش را در هوای خنک صبح زود یا شامگاه انجام دهند. از قرار گرفتن در معرض تابش خورشید پرهیز کنند.

هر 12 ساعت بینی خود را با کمی روغن بادام شیرین یا روغن بنفشه مرطوب نمایند.

در فصل تابستان از آب خنک برای شستشوی بدن استفاده نمایند،  در فصول دیگر آب ولرم مایل به گرمی مناسب است.

افراد صفراوی غالباً در اثر حجامت تعدیل مزاج یافته، رنگ و رویی به مراتب روشن تر از قبل خواهند داشت و اشتهای آنان افزایش می یابد و در صورت تكرار حجامت فربه و چاق خواهند شد. اما باید توجه داشت که صفرا، خلطی است که در صورت عدم رعایت تدابیر مربوطه، سریع و به کرّات افزایش پیدا می کند و به جهت کم بودن حجم خون در گردش این افراد، تکرار زیاد حجامت هم برایشان مضر خواهد بود. لذا در فواصل بین حجامتها باید تدابیر غذایی مناسب را رعایت کنند. دو تا سه بار حجامت در بهار برای ایشان مناسب است.

بهترین دمنوش گیاهی برای صفراوی مزاج‌ها

دمنوش آویشن

دمنوش آویشن یکی از دمنوش‎های پرخاصیتی است که برای افرادی که مزاج صفراوی ها دارند، مناسب است. تقویت اعصاب، ضد سرفه، اشتهاآور، کاهش‌دهنده غلظت خون و تقویت بینایی از فواید این دمنوش است.

دمنوش گل گاوزبان و سنبل الطیب برای صفراوی مزاج‌ها

این دو دمنوش خواص آرام‎بخشی دارند و سردردهای عصبی را کاهش می‎دهند. همچنین این دمنوش‎ها برای رفع تپش قلب و درمان بیماری‌های کلیوی مناسب هستند. علاوه بر این‌ها، خوردن این دمنوش‎ها رنگ چهره را روشن می‎کند.

دمنوش اکلیل کوهی (رزماری) برای مزاج صفراوی ها

دمنوش اکلیل کوهی یا همان دمنوش رزماری برای افرادی که مزاج صفراوی دارند، بسیار مفید است. این دمنوش به تقویت اعصاب کمک می‎کند و با آسم و سرفه‎های شدید مبارزه می‎کند. خوردن دمنوش اکلیل کوهی باعث بهبود دردهای استخوانی همانند کمردرد می‎شود. پزشکان خوردن این دمنوش را برای افرادی که سنگ کلیه دارند، بسیار توصیه می‌کنند.

همانطور که مطالعه فرمودید صفراوی مزاج‌ها، طبع گرم و خشکی دارند و نمی‌توانند گرمای شدید را تحمل کنند. این افراد برای اصلاح مزاج خود باید به سراغ نوشیدنی‌هایی بروند که طبع خنکی دارند و غذاهایی را درست کنند که به اصلاح مزاج آن‌ها کمک می‌کند.

در صورت تمایل به تهیه دمنوش ها می توانید به سایت یاس ناب به آدرس www.yasnaab.ir مراجعه نمائید.