طب سنتی میگوید بدن بر پایه ۴ طبع (اخلاط بدن) نهادینه شده است و بدن زمانی در بهترین حالت خود به سر میبرد که میزان این چهار خلط شامل بلغم، سودا، دم و صفرا در بدن تعادل داشته باشد. اما امان از زمانی که یکی از اینها بیش از حد زیاد یا کم شود.مسلماً تعادل پایههای بدن نیز از بین میرود و مشکلات متعددی ظاهر میشود. افزایش بلغم یا همان غلبه بلغم معمولاً بیش از سایر طبعها تعادل بدن را از بین میبرد. به همین دلیل اگر بلغمی هستید باید بیشتر مراقب میزان بلغم در بدن خود باشید.
اما همه ما می دانیم که مشغله زیاد و استرس در بیشتر مواقع کنترل اوضاع را به دست میگیرد و احتمالاً تا به خودتان بیایید. میبینید دچار غلبه بلغم شدهاید و مشکلات یکی یکی ظاهر میشوند. در این شرایط داروها و گیاهان بلغم زدا میتوانند کمک زیادی برای بازگشت تعادل به بدن بکنند.
مزاج شناسی
در علم مزاج شناسی افراد به صورت طبیعی ممکن است یکی از چهار طبع (چهار خلط) دم، صفرا، بلغم و سودا باشند. اما در اثر مصرف برخی از مواد غذایی ویا به دلیل سبک زندگی، ممکن است یکی از این خلطها در فرد افزایش پیدا کند و در نتیجه وضعیت سلامت فرد تغییر کند. برای مثال ممکن است صفرای فرد افزایش پیدا کند ویا سودا یا بلغم در بدن فرد تجمع پیدا کند.یکی از مزاجهایی که در بسیاری از افراد در جامعه وجود دارد،
مزاج بلغم است که به آن طبع سرد و مرطوب نیز گفته میشود. از ویژگیهای این طبع میتوان به موی نازک و پوست و موی روشن اشاره کرد. دیگر ویژگی ظاهری افراد بلغمی چاقی است که به صورت اندام گلابی و بیشتر در ناحیه شکم تخت و پهلو شکل میگیرد.
بلغمی ها بسیار نفخ میکنند. به همین دلیل اغلب نیازمند مصرف گرمیجات، برای کاهش درد معده هستند. علائم دیگری که نشان دهنده غلبه بلغم در فرد است.شامل ترشی دهن، سردی دست و پوست شل، خواب آلودگی، جاری شدن آب از دهان هنگام خواب، هضم بد ودیر غذا، سستی و ضعف، زیادی دفع ادرار و دفع ادرار با فشار زیاد، کم شدن حواس، پادرد و زانو درد، قولنج در کمر و گردن و شانهها، تنگی نفس، تپش قلب، ایجاد لکههای قهوهای در چشم و… هستند.
غلبه بلغم با بدن چه میکند؟
مزاج بلغمی یک مزاج سرد و مرطوب است. خود بلغم نیز مادهای است که بیشتر در سیستم لنفاوی و ایمنی بدن یافت میشود. کارشناسان طب سنتی می گویند میزان این ماده در بدن به طور طبیعی باید ۱% باشد. اگر بلغم از این میزان بیشتر شود، غلبه بلغم رخ میدهد و مشکلاتی از قبیل ناراحتیهای گوارشی پدید میآید. اگر مزاج بلغمی دارید و علائم زیر را تجربه کردهاید، احتمال زیاد دچار غلبه بلغم شدهاید:
افزایش وزن موضعی در ناحیه شکم و پهلو
سردی بیش از حد کف دستها و پاها
ترش کردن
دیر هضم شدن غذا
افزایش ساعات خواب و میل به خوابیدن
خارج شدن آب از دهان هنگام خواب
یبوست مزمن
نفخ و ورم معده
زیاد شدن آب بدن
دفع ادرار با فشار زیاد
درد مفاصل- به خصوص زانو
گرفتگی ماهیچهها
علائم بالا نشان دهنده غلبه بلغم در بدن است. البته نیاز نیست همه این علائم را داشته باشید تا متوجه افزایش بلغم شوید. بلکه ترکیب چند مورد از این علائم نیز برای تشخیص این مشکل کافی است. این علائم به شما میگوید که نیاز به پک بلغم زدای قوی و مؤثر دارید تا از بروز مشکلات جدیتر در بدن خود جلوگیری کنید.
چرا بلغمیها باید به فکر دفع بلغم باشند؟
در بخش قبل گفتیم که وقتی دچار غلبه بلغم شوید، استفاده از قویترین بلغم زدا میتواند بدن شما را از تهدیدات و مشکلات جدیتر در امان نگهدارد. اما این مشکلات چه مشکلاتی هستند؟ چرا کارشناسان طب سنتی روی دفع بلغم تاکید زیادی دارند و داروهای مختلفی هم برای آن تهیه کردهاند؟
دلیل اهمیت دفع بلغم از بدن با بلغم زداهای قوی این است که افزایش این ماده در بدن به مدت طولانی میتواند مشکلات و حساسیتهای شدید پوستی، مشکلات جدی کبدی و گوارشی ایجاد کند. مشکلاتی که بعداً برای درمان و بهبود آنها احتمالاً هزینههای مادی و معنوی زیادی را متحمل میشوید. پس چه بهتر که همان ابتدای کار با استفاده از یک دوای بلغم قوی و مؤثر، جلوی افزایش بلغم را بگیرید.
در ادامه چند بلغم زدای گیاهی مشهور را به شما معرفی میکنیم تا با استفاده از آنها تعادل بدن خود را دوباره بدست آورید.
اصلاح مزاج بلغمی
بلغم چیست ؟برای اصلاح مزاج بلغمی افراد باید غذای رژیمی خود را تغییر دهند و تا حد امکان تغییر محل زندگی نیز می تواند در ارتقای سلامت افراد موثر باشد به دلیل طبع سرد و مرطوب افراد با مزاج بلغمی بهتر است تا حد امکان در مناطقی که خشک و گرم هستند زندگی کنند به عنوان مثال زندگی در استانهای شمال کشور به دلیل بالا بودن میزان رطوبت می تواند سبب ایجاد پا درد کمر درد و قولنج این فرد شود.
غذاهایی که بلغمی ها نباید مصرف کنند، شامل انواع لبنیات همچون شیر و ماست، ترشی، شور، گوشت گاو و گوساله (چون طبع سرد هستند). عدس، قارچ، سیب زمینی، گوشت سفید یعنی مرغ و ماهی (به خصوص برای روماتیسمیها)، میوه ترش و نرسیده، جو برای مثال در سوپ جو یا نان جو، لیمو شیرین، خیار، نارنگی، کیوی، نسکافه و قهوه و چای، کره گیاهی، روغن نباتی، برنج، نوشابه، سوسیس و کالباس و… هستند. این مواد غذایی سبب افزایش بلغم در افراد بلغمی میشوند و چنانچه از آنها استفاده میکنند، حتماً باید با مصلح همراه باشد.
چند گیاه بلغم زدای قوی
گیاهانی که در این بخش به شما معرفی میکنیم. از دل کتابها و متون معتبر طب سنتی بیرون کشیده شدهاند. این گیاهان را میتوانید به صورت دمنوش، ادویه یا همراه با غذا استفاده کنید و از خواص ضد بلغم آنها استفاده کنید.
مصطکی؛ قویترین بلغم زدای گیاهی
مصطکی در واقع صمغی است که از درختی با همین نام استخراج میشود. این صمغ تقریباً در تمام ترکیبات ضد بلغم در کتب حکیمان طب سنتی ایران حضور دارد و به عنوان یک ضد بلغم قوی گیاهی نیز شناخته میشود. این ماده در پاکسازی و تقویت معده نقش موثری دارد.
آویشن؛ آرام کننده معده
گیاه آویشن را بیشتر ما میشناسیم. از آن به عنوان ادویه در غذا یا در دمنوش آرام بخش استفاده میکنیم. آویشن گیاهی با طبع گرم بوده و با خاصیت ضد التهاب خود سردی و ورم معده را کاهش میدهد. ویتامینها B، A و E موجود در این گیاه بلغم زدای قوی، نه تنها معده را آرام میکند بلکه در کاهش سرفه و گلودرد نیز مؤثر است.
زنیان؛ ضد نفخ و مؤثر برای دفع بلغم
زنیان هم جزو گیاهان گرم مزاج است و میتواند سردی بلغم را دفع کند. این گیاه معطر خاصیت ضد اسپاسم و بادشکن دارد و برای بهبود مشکلات معده کاربرد زیادی دارد. ترکیب زنیان با آویشن و مصطکی یک داروی قوی برای دفع بلغم ایجاد میکند.
سیاه دانه؛ ضد بلغم قوی
اسم سیاه دانه را احتمالاً در داروهای گیاهی ضد التهاب و مسکن درد عضلانی شنیدهاید. این دانههای ریز سیاه نه تنها به طور معجزه آسایی دردهای عضلانی ناشی از بلغم و سردی را برطرف میکنند. بلکه برای بهبود نفخ و برونشیت نیز موثرند. به همین دلیل پیامبر اکرم این گیاه را دوای هر دردی جز مرگ میدانست.
زنجبیل؛ رفع سردی مزاج بلغمی
طبع گرم و خشک زنجبیل درست مقابل طبع سرد و مرطوب بلغم قرار دارد و میتواند آن را خنثی کند. زنجبیل مانند آویشن یک ضد التهاب قوی است که هم میتواند معده را گرم کند و هم ورم و نفخ آن را کمتر کند. اگر دچار غلبه بلغم شدهاید، مصرف روزی یک فنجان دمنوش زنجبیل میتواند نقش یک بلغم زدا گیاهی را برای شما ایفا کند.
بابونه؛ بهترین دمنوش برای غلبه بلغم
بابونه گیاهی بسیار خوش عطر و بو است که از آن در تهیه دمنوش آرامش نیز استفاده میشود. زیرا این گیاه سرعت بی نظیری در اصلاح مزاج بلغم داشته و بدن را خیلی زود به تعادل میرساند. بابونه به پاکسازی کبد، بهبود مشکلات معده و ناراحتیهای گوارشی کمک میکند.
بهترین صبحانه برای بلغمی ها
صبحانه یکی از وعدههای مهم غذایی است که نهتنها در سلامتی، بلکه در بهبود متابولیسم افراد و در نتیجه جلوگیری از کاهش وزن سریع نقش دارد. برای مزاج بلغمی مصرف برخی از مواد غذایی در صبحانه میتواند به سلامت آنها کمک کند و از تجمع بیشتر بلغم در بدن آنها جلوگیری نماید؛ بنابراین در زیر نکاتی برای صرف بهترین صبحانه برای بلغمی ها آوردهایم.
مواد خوراکی مناسب برای صبحانه مزاج بلغمی:
تخم مرغ عسلی یا تخم مرغ که به طور کامل سفت ویا برشته نشده باشد.
مصرف پنیر به همراه گردو، زیره یا سیاهدانه و عدم مصرف آن به صورت تنها
مصرف بسیار کم شیر گرم شده، حتماً با مقدار کمی عسل یا گلاب
انواع نان همچون نان سنگک و عدم مصرف نان جو
مصرف خامه و سرشیر گاوی، تنها به مقدار بسیار محدود و کم و حتماً به همراه عسل ویا مربای سیب یا زنجبیل
ارده کنجد همراه با عسل و یا شیره انگور
افرادی با مزاج بلغمی بهتر است از مصرف چای، قهوه و نسکافه برای صبحانه پرهیز کنند و یا مقدار آن را بسیار محدود نمایند. همچنین مصرف مواد لبنی برای افراد با مزاج بلغمی ممنوع است. مگر اینکه با مصلحهایی که در بالا گفته شده است، مصرف شوند.
بهترین ناهار برای بلغمیها
در بین وعدههای غذایی روزانه، ناهار را میتوان وعدهای دانست که هیچکس از آن چشم پوشی نمیکند. به همین دلیل هر رژیم غذایی که داشته باشید. باز هم وعده ناهار در آن وجود دارد به همین دلیل بهتر است در ابتدا نوع مزاج خود را شناخته و سپس بر اساس آن مواد غذایی مناسب را برای ناهار خود انتخاب کنید. خوشبختانه غذاهای زیادی وجود دارند که میتوان از آنها به عنوان بهترین ناهار برای بلغمیها اشاره کرد.
این غذاها عبارتند از: آبگوشت با گوشت گوسفندی، انواع خورشت با فلفل، غذاهایی که به صورت کبابی تهیه میشوند، انواع آش و سوپ به ویژه آش و سوپی که به همراه ادویههای گرم و خشک طعم دار شده باشند.ماست و اسفناج و خورشت آلو اسفناج
موارد نام برده چند غذا هستند، اما بهتر است بدانید که بهترین ناهار برای بلغمیها به همین موارد ختم نمیشود. بلغمیها میتوانند وعدههای ناهار خود را بسیار متنوع انتخاب کنند. به طور کلی مصرف مواد غذایی که در ادامه نام برده میشوند به عنوان وعده ناهار برای بلغمیها مشکلی ندارد. در نتیجه شما میتوانید به جز غذاهای ذکر شده، غذاهای دیگر را هم به عنوان وعده ناهار برای بلغمیها امتحان کنید. البته به شرط اینکه از مواد اولیهای استفاده شود که در ادامه بیان میکنیم.
انواع کلم، گردو، لیمو ترش، نخود، گندم، مارچوبه، قورمه شیرازی، کدو حلوایی، گوشت شتر، گوشت گوسفند، گوشت کبوتر، گوشت سار و گوشت گنجشک، ادویه جات گرم نظیر دارچین، زیره، زعفران، سیر، زنیان و.
ورزش مناسب برای بلغمیها
ورزش کردن یکی از بهترین فعالیتهایی است که هر شخص میتواند داشته باشد. جالب است بدانید ورزش مناسب میتواند برای غلبه بر بلغم نیز مؤثر باشد. در این خصوص مهمترین سؤالی که مطرح میشود این است که برای غلبه بر بلغم از چه ورزشهایی استفاده کنیم؟ برای اینکه ورزش کردن شما مؤثر باشد باید علاوه بر توجه به نوع ورزش انتخاب شده به شدت انجام و مدت زمان انجام آن نیز توجه داشته باشید.
به طور کلی ورزش کردن به دفع سموم از بدن کمک میکند. برای اینکه ورزش کردن شما مؤثر واقع شود بهتر است برای آن برنامه منظم داشته و طبق برنامه و در زمانهای تعیین شده آن را انجام دهید. افرا با مزاجهای مختلف به ورزش نیاز دارند اما این نیاز به ورزش در افراد بلغمی بیشتر دیده میشود و این مورد به دلیل مزاج آنها است. برای افراد با مزاج بلغمی بیشتر انجام دادن ورزشهای هوازی مناسب است.
ورزش هوازی:
از جمله ورزشهای هوازی هم میتوان به دویدن سریع اشاره کرد. به طور کلی هر ورزشی که نیاز به تحرک زیادی داشته باشد و آن را در محیط باز و زیر آفتاب بتوان انجام داد، یک ورزش هوازی محسوب میشود. اگر هم شرایط رفتن به فضای باز را ندارید، میتوانید از یک سالن ترجیحا گرم برای انجام دادن ورزشهای هوازی خود استفاده کنید. از موارد توضیح داده شده میتوان نتیجه گرفت ورزش مناسب بلغمیها ورزشهای پر تحرک است.
در مقابل انجام ورزشهای کم تحرک نظیر اسکی به هیچ عنوان به افراد بلغمی توصیه نمیشود. افراد بلغمی مزاج بهتر است از شنا کردن به ویژه شنا در آب سرد خودداری کنند. همچنین سونای مرطوب گزینه مناسبی برای این افراد محسوب نمیشود و افراد بلغمی اگر میخواهند از سونا استفاده کنند، بهتر است سونای خشک را انتخاب کنند.
در خصوص انتخاب ورزش توسط افراد بلغمی یک نکته جالب وجود دارد و آن هم تمایل این افراد به انجام ورزشهایی است که برای آنها مناسب نمیباشد. در توضیح این مورد باید گفت که افراد بلغم بیشتر دچار اضافه وزن و چاقی هستند. این اضافه وزن سبب میشود تا هنگام انتخاب ورزش، تمایل بیشتری به انتخاب ورزشهای کم تحرک نظیر شنا داشته باشند. این افراد باید توجه داشته باشند که انتخاب ورزشهای کم تحرک نه تنها به کاهش وزن آنها کمک نمیکند. بلکه ممکن است در برخی موارد انجام ورزش نامتناسب با مزاج شخص، سبب شود تا سلامت فرد با اختلال مواجه شود.
رژیم لاغری برای بلغمی مزاج ها
هر یک از طبع ها چنانچه مواد خوراکی مناسب مزاج خود را مصرف کنند و از مواد غذایی که آنها سازگاری ندارد، دوری کنند.میتوانند به وزن ایده آل خود برسند. باوجود اینکه این مسئله نیازمند تلاش بسیاری برای کنترل رژیم غذایی است. اما میتوان آن را یک روش برای لاغری سریع بلغمی ها دانست به همین دلیل در یک رژیم لاغری برای بلغمی مزاجها، باید از تمام خوراکیهایی که در بخشهای قبلی گفته شد. دوری کنند و یا آن را با مصلح خود مصرف نمایند. همچنین مصرف برخی از مواد غذایی برای لاغری سریع بلغمی ها مناسب هستند که میتوانند در رژیم غذایی روزانه خود داشته باشند.
بلغمی ها چه بخورند ؟
گوشت شتر،گوسفند، کبوتر، سار و گنجشک
ادویه جات گرم شامل هل، دارچین، زنجبیل، زیره، زعفران، زنیان، سیر، موسیر و خردل
سبزیجاتی همچون کرفس، نعناع، ریحان، جعفری، ترخون و مرزه
انواع کلم
مارچوبه
گردو
قرمه شیرازی
لیمو ترش
گندم
نخود
کدو حلوایی
سبک زندگی مناسب برای لاغری سریع بلغمی ها
در فصل زمستان و همچنین در مکانهای مرطوب، غلبه بلغم افزایش پیدا میکند و برای همین مصرف غذاهایی که برای مزاج بلغمی مناسب نیست. باید بسیار محدود شود و حتما همراه با مصلح خورده شوند تا طبع مواد غذایی سرد، معتدل گردد. همچنین خوابیدن، پس از مصرف غذا، سبب تجمع بلغم در بدن میشود.علاوهبر این بهتر است وعده ناهار برای افراد با مزاج بلغمی، سبک باشد و به هیچ وجه پس از مصرف ناهار نخوابند.
چنانچه بلغم در بدن تجمع پیدا کند، طب سنتی استفاده از بادکش و روغن گرم را پیشنهاد مینماید. میتوان با انجام هفت جلسه بادکش به پاکسازی خون از بلغم کمک نمود.انواع درد و رنج ناشی از تجمع بلغم را کاهش داد. همچنین در ناحیهای که به دلیل تجمع بلغم احساس درد زیادی وجود دارد؛ میتوان از ماساژ روغن گرم برای به
جریان انداختن آن استفاده کرد.
برای رفع بلغم چه باید کرد؟
خوب است بدانید که بلغم یکی از مزاج هایی است که در بسیاری از افراد وجود دارد. و به طبع مرطوب یا سرد معروف است. از ویژگی های بارزی که این طبع دارد می توان به پوست و موی روشن و نازکی مو اشاره کرد. چاقی مفرط در برخی نواحی یکی دیگر از ویژگی های ظاهری می باشد که افرادی که دارای طبع بلغم هستند. اغلب گرفتار آن هستند و اندام گلابی مانند دارند.
این چاقی بیشتر در ناحیه شکم و پهلو شکل می گیرد. بلغمی ها اغلب دچار نفخ فراوان می شوند؛ از این رو اغلب نیازمند مصرف گرمیجات برای کاهش درد معده هستند. عوامل دیگری هستند که حاکم از غلبه بلغم در فرد هستند که عبارتند از سردی دست و پا، ترشی دهان، پوست سفید، جاری شدن آب از دهان، خواب آلودگی، هضم دیر هنگام و بعد غذا، زیادی دفع ادرار و دفع با فشار، سستی و ضعف، پادرد و زانو درد، کم شدن حواس، قولنج در کمر و شانه و گردن، تپش قلب و تنگی نفس، لکه های قهوه ای در چشم و…
درمان خانگی بلغم شکم
برای درمان بلغم افراد باید از غذا های رژیمی استفاده کنند و تا حد امکان با تغییر مکان زندگی می توانند به ارتقای سلامت خود کمک کنند. به دلیل طبع سرد و مرطوب به این افراد که دارای مزاج بلغمی هستند باید در مناطق گرم و خشک زندگی کنند. به طور مثال زندگی در استان های شمالی کشور به دلیل میزان بالای رطوبتی که در آنجا موجود است. می تواند سبب ایجاد پا درد، کمر درد و قولنج شود.
مواد غذایی که این دسته از افراد نباید مصرف کنند شامل انواع لبنیات مثل شیر و ماست، شور، ترشی، گوشت گوساله و گاو، سیب زمینی، عدس، قارچ، گوشت ماهی و مرغ، میوه های نرسیده و تورش، جو، نارنگی، خیار، لیمو شیرین، قهوه و نسکافه، کیوی، انواع چای، روغن نباتی، کره گیاهی، نوشابه، برنج، سوسیس و کالباس و… هستند. استفاده از این مواد غذایی در برنامه غذایی باعث افزایش بلغم در افراد می شود و چنانچه از آن ها به وفور استفاده کنید باید حتماً از مصلح استفاده نمایید.
صبحانه یکی از وعده های مهم غذایی می باشد که نه تنها در سلامتی بلکه در بهبود کارایی بدن و متابولیسم و درمان بلغم تأثیرات مثبت جدی دارد و در نتیجه منجر به کاهش وزن سریع می شود. برای مزاج بلغمی مصرف برخی از وعده ها در صبحانه می تواند باعث بهبود عملکرد بدن و سلامتی شود. همچنین اگر در وعده صبحانه از مواد غذایی که بعدتر معرفی خواهیم کرد استفاده کنید باعث می شود. تا تجمع بلغم در بدن از بین برود.
از این رو در زیر نکاتی برای صرف بهترین صبحانه برای بلغمی ها آورده شده که عبارتند از:
تخم مرغ عسلی یا تخم مرغی که سفت و برشته نشده
مصرف پنیر به همراه زیره یا سیاه دانه، گردو و عدم مصرف به صورت تنها
مصرف بسیار کم شیر گرم شده، بایستی با مقدار اندکی گلاب یا عسل
عدم مصرف نان جو و انواع نان مثل نان سنگک
مصرف سرشیر گاوی و خامه، تنها به مقدار اندک و کم و حتماً به همراه زنجبیل یا عسل یا مربای سیب
ارده کنجد همراه با شیره انگور و یا عسل
آیا بلغم مضر و خطرناک است؟
در فصول سرد سال و همچنین در مکان های مرطوب، اغلب غلبه بلغم تا حد زیادی افزایش پیدا می کند. از این رو مصرف غذا هایی که برای مزاج بلغمی مناسب نیست. باید تا حد زیادی محدود شود.علاوه بر این خوابیدن پس از مصرف غذا منجر به تجمع بلغم شود پس بهتر است وعده ناهار برای افرادی که دارای مزاج بلغمی هستند سبک تهیه شود. پس از مصرف ناهار نخوابد. اگر در بدن افراد، بلغم تجمع شود طب سنتی استفاده از روغن های گرم و بادکش را پیشنهاد می کند.
۷ جلسه بادکش به پاکسازی خون از بلغم کمک فراوانی خواهد کرد و انواع درد و رنج ناشی از تجمع بلغم را از بین می برد. همچنین در ناحیه ای که احساس درد زیادی می کنید. می توانید با ماساژ روغن گرم به جریان انداختن بلغم را در آن محدوده، محدود کنید. اگر بلغم در افراد زیاد شود ناراحتی های بسیاری به وجود می آورد. که در ابتدا با آن ها اشاره شد بنابراین سعی کنید تا حدی که می توانید نکات و مواردی را که گفته شد رعایت کنید. و از غذا هایی با طبع گرم استفاده کنیم.